Η σημασία της πιστοποίησης στην κολποσκόπηση

Στις αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες το 10% των γυναικών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα μαζικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας λαμβάνουν παθολογικό αποτέλεσμα στο τεστ Παπανικολάου. Αντίστοιχο αναμένεται να είναι το ποσοστό και στον ελληνικό πληθυσμό. Στις γυναίκες αυτές θεωρείται απαραίτητη η παραπομπή για την εξέταση της κολποσκόπησης, ώστε να διερευνηθεί το ενδεχόμενο παρουσίας προκαρκινικών αλλοιώσεων ή καρκίνου αρχικού σταδίου. Κατά την διάρκεια της κολποσκόπησης είναι συνήθως εφικτή η έγκαιρη διάγνωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας και η αποτελεσματική θεραπεία αυτών των αλλοιώσεων.

Είναι επομένως εμφανής ο κεντρικός ρόλος της κολποσκόπησης στη διαδικασία μαζικού ελέγχου του πληθυσμού, καθώς και η σημασία εξασφάλισης συνθηκών παροχής υπηρεσιών κολποσκόπησης υψηλού επιπέδου.

Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παθολογίας Τραχήλου και Κολποσκόπησης έχει κάνει συγκεκριμένες προτάσεις σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την καθιέρωση κοινών προδιαγραφών εκπαίδευσης και πιστοποίησης των ιατρών που ασχολούνται με αυτό το αντικείμενο. Η κολποσκόπηση δεν αποτελεί ιδιαίτερα πολύπλοκη εξέταση, απαιτεί όμως γνώση του αντικειμένου και εμπειρία από τον γυναικολόγο που την ασκεί.

Η άσκηση της μεθόδου αυτής από μη κατάλληλα εκπαιδευμένους γυναικολόγους ενέχει δύο κυρίως κινδύνους. Ο πρώτος είναι να μην εντοπιστεί μια υπαρκτή αλλοίωση και συνεπώς να εκτεθεί η γυναίκα σε κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Ο δεύτερος κίνδυνος αφορά το εντελώς αντίθετο άκρο, όπου ο γυναικολόγος μπορεί λανθασμένα να διαγνώσει την ύπαρξη νόσου σε εντελώς υγιείς γυναίκες και να τις υποβάλλει σε άσκοπες θεραπείες χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των γυναικών αυτών είναι στην αναπαραγωγική ηλικία (20-45 ετών), η δε θεραπεία εάν δεν γίνει σωστά, μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις σε μελλοντικές κυήσεις.

Έως σήμερα στην Ελλάδα, σε αντίθεση με πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπου ήδη έχουν εφαρμοστεί συστήματα πιστοποίησης (Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, Πολωνία, Ολλανδία) δεν υπάρχει διαδικασία πιστοποίησης στην κολποσκόπηση. Η εκπαίδευση στην κολποσκόπηση στη χώρα μας παρέχεται στις περισσότερες περιπτώσεις αποσπασματικά και ευκαιριακά κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης στην ειδικότητα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας, χρόνος κατά τον οποίο απαιτείται η παράλληλη κτήση μεγάλου όγκου γνώσεων και τεχνικών και σε πολλά άλλα πεδία της ειδικότητας. Κατά συνέπεια η εκπαίδευση στην κολποσκόπηση είναι συχνά ελλειπής. Λόγω της φαινομενικής απλότητας της μεθόδου ελλοχεύει ο κίνδυνος απερίσκεπτης χρήσης της με τις συνέπειες που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Στην Μεγάλη Βρετανία η πιστοποίηση στην κολποσκόπηση προϋποθέτει την ολοκλήρωση ενός εκτεταμένου προγράμματος που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη συμπλήρωση ενός βιβλίου καταγραφής περιστατικών (logbook) και τη συμμετοχή σε τελικές εξετάσεις. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το πρόγραμμα πιστοποίησης των ιατρών ποικίλει ανάλογα με τις ανά χώρα συνθήκες παροχής ιατρικών υπηρεσιών.